وقتي يادم مي‌آيد كه مردم ما مطالعه كردن را بلد نيستند، به قلب من فشار مي‌آيد
| كتاب و فرهنگ كتابخواني يكي از تأكيدات رهبر معظم انقلاب در سال‌هاي متوالي بوده است. بيانات ايشان در اين‌باره حكايت از دغدغه ايشان براي جا افتادن اين فرهنگ در ميان خانواده‌ها دارد؛ موضوعي كه شايد بسياري از مسئولان آن را اولويت ندانند. |
به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج، رسم كتابخواني و انس با كتاب يكي از ديرينه‌ترين رسوم در نزد ايرانيان بوده كه چند سالي است به دلايل مختلف از جمله تغيير سبك زندگي، جابجا شدن ارزش‌ها در جامعه، سيستم آموزشي نادرست و… جاي خود را به امور تفنني‌اي داده است كه هرچند از مقتضيات زمانه نشأت مي‌گيرد، اما هر روز منجر به فاصله بيشتر نسل حاضر با كتاب مي‌شود.
هرچند بسياري دور شدن نسل حاضر از كتاب را نشأت گرفته از مشكلات اقتصادي عنوان مي‌كنند، اما به نظر مي‌رسد اين امر بيش ا زهر چيزي متأثر از فرهنگ باشد تا اقتصاد. در اين ميان تأكيدات بسياري هم از سوي بزرگان دين و هم از سوي علماي وقت مبني بر صرف اوقات بر مطالعه و كسب نور از اوراق كتاب شده كه بخش قابل توجهي از اين تأكيدات مربوط به رهبر معظم انقلاب است.
ايشان بارها در جلسات و ديدارهاي مختلف به موضوع كتاب اشاره كرده و از دغدغه خود بر اين امر تأكيد كرده‌اند. شايد اگر ديگر مسئولان نيز اين امر را جدي مي‌گرفتند، وضعيت بهتري از حال حاضر در جامعه حاكم بود. خبرگزاري تسنيم، بخش‌هايي از سخنان ايشان را در مناسبت‌هاي مختلف با موضوع «كتاب» و «كتابخواني» همزمان با ايام برگزاري بيست و هشتمين دوره نمايشگاه كتاب تهران بازنشر ميكند كه به شرح ذيل است:
كتاب؛ مادر تمدن‌ها و عصاره آنها
حقيقت آن است كه كتاب يكي از ارزشمندترين فرآورده‌هاي بشري و گنجينهٔ بزرگ‌ترين ثروت‌هاي بشر يعني دانش و تحقيق است. دين و دنياي بشر و جسم و جان انسان، به بركت كتاب تأمين و تغذيه مي‌شود و فرآيند كمال بشري به وسيلهٔ كتاب تحقق مي‌يابد. كتاب، مادر تمدن‌ها و نيز عصارهٔ آنها است، و بشر با پديد آوردن كتاب، درس‌هاي بي‌شماري را كه در كتاب تكوين بدو آموخته شده، گردمي‌آورد و در محيط بشري، منتشر مي‌سازد و بدين‌گونه روزبه‌روز گنجينهٔ ثروت بشري، غناي بيشتر مي‌يابد.
(پيام به مناسبت گردهمايي كتاب و كتابخانه - ۲۱/۰۶/۱۳۷۴)
***
كتابخواني؛ يك واجب ديني
اكنون ملت ايران بايد عقب‌افتادگي‌ها را جبران كند. اينك فرصت بي‌نظيري از حكومت دين و دانش بر ايران، پديد آمده است كه بايد از آن در جهت اعتلاي فكر و فرهنگ اين كشور بهره جست. امروز كتابخواني و علم‌آموزي نه تنها يك وظيفه ملي، كه يك واجب ديني است. از همه بيشتر، جوانان و نوجوانان، بايد احساس وظيفه كنند، اگر چه آنگاه كه انس با كتاب رواج يابد، كتابخواني نه يك تكليف، كه يك كار شيرين و يك نياز تعلل‌ناپذير و يك وسيله براي آراستن شخصيت خويستن، تلقي خواهد شد، و نه تنها جوانان، كه همه نسل‌ها و قشرها از سردلخواه و شوق بدان رو خواهند آورد. (پيام به مناسبت آغاز هفته كتاب- ۱۳۷۲/۱۰/۰۴)
***
به قلبم فشار مي‌آيد!
ملت ما مطالعه كردن را اصلاً جزو كارهاي بشري نمي‌دانند! مثل خوراك و ورزش و ديگر چيزهايي كه جزو كارهاي معمول انسان است، مطالعه اصلاً جزو اين چيزها نيست! آدم بايد عنوان ديگري داشته باشد- يا بايد شب امتحانش باشد؛ يا بايد معلم در مدرسه از آدم بخواهد؛ يا بايد يك دانشمند باشد؛ يا بايد بخواهد در جايي سخنراني كند- تا موجب شود كه مطالعه كند! اين چه‌قدر خسارت است! ؟ واقعاً خدا مي‌داند من وقتي يادم مي‌آيد- و اين چيزي است كه تقريباً هيچ‌وقت از يادم نمي‌رود- كه مردم ما مطالعه كردن را بلد نيستند، به قلب من فشار مي‌آيد! از اين بابت، ما چقدر داريم هر ساعت خسارت مي‌بينيم! ؟ واقعاً اين به عهده چه كسي است؟ در حال حاضر اين‌طور است كه بنده يا يك نفر مثل بنده، سالي يك‌بار به نمايشگاه كتاب برود و يك كلمه راجع به مطالعه بگويد؛ آن‌هم به شرطي كه دست يك گزارشگر خاص نيفتد؛ اين‌كه نمي‌شود!
(ديدار با اعضاي گروه اجتماعي صداي جمهوري اسلامي ايران - ۲۹/۱۱/۱۳۷۰)
***
ارتقاي فرهنگ با عادت مردم به مطالعه
گاهي مي‌بينيد يك نفر پاي تلويزيون نشسته و منتظر يك فيلم است. تلويزيون آگهي تبليغاتي پخش ميكند و گاهي پخش تبليغات بيست دقيقه طول ميكشد. يك وقت است كسي به آن تبليغات احتياج دارد. اما كسي كه احتياج ندارد آگهيهاي تبليغاتي را ببيند، اين بيست دقيقه را چرا بيكار بنشيند؟ ! يك كتاب دم دستش باشد؛ بردارد و بيست دقيقه مطالعه كند. اگر مردم ما عادت كنند كه از اين وقت‌هاي ضايع‌شونده براي مطالعهٔ كتاب استفاده كنند، جامعه خيلي پيش خواهد رفت و فرهنگ كشور، خيلي ترقّي خواهد كرد. (مصاحبه با خبرنگار صدا و سيما پس از بازديد از نمايشگاه كتاب- ۱۳۷۵/۰۲/۲۲)
***
تأمين بخش عمده وظايف فرهنگي دولت
من فكر مي‌كنم اگر بتوانيم فرهنگ كتابخواني را در كشور رايج كنيم و در كنار آن، توليد كتاب را هم خوب گسترش دهيم، بخش عمده‌اي از وظايف فرهنگي دولت جمهوري اسلامي، بدين وسيله انجام خواهد گرفت.
كتاب، مقولهٔ بسيار مهمي است. من البته به كارهاي هنري و تصويري، تلويزيون يا سينما يا از اين قبيل مقولات، خيلي اعتقاد دارم؛ اما كتاب، نقش و جايگاه مخصوصي دارد. جاي كتاب را هيچ چيز پر نمي‌كند و بايد كتاب را ترويج كرد. (بيانات در مصاحبه صدا و سيما، در ششمين «نمايشگاه بين‌المللي كتاب» - ۱۳۷۲/۰۲/۲۱)
***
لزوم افزاريش سرانه مطالعه و تيراژ كتاب
ما در كشورمان، در جامعهٔ خودمان، از واقعيتي كه در اين زمينه وجود دارد، راضي نيستيم. بله، درست است؛ امروز حجم كتابهائي كه توليد مي‌شود، با گذشته خيلي تفاوت كرده است؛ گاهي چند برابر كتاب منتشر مي‌شود، يا تيراژ كتاب‌ها بالا مي‌رود؛ ليكن اين كافي نيست؛ اينها براي كشور ما خيلي كم است. بايد جوري بشود كه در سبد كالاي مصرفي خانواده‌ها، كتاب يك سهم قابل قبولي پيدا كند و كتاب را بخرند براي خواندن، نه براي تزئين اتاق كتابخانه و نشان دادن به اين و آن. اين هم يك نكته است، كه مسئله كتابخواني در جامعه است.
من از اين اجتماعي كه امروز هست، مي‌خواهم اين استفاده را بكنم كه يك تجديد مطلعي بشود در مسئله كتاب و كتابخواني و كتاب خوب و كتاب مفيد و كتاب سالم؛ يك حركتي را همه مسئولان در كشور آغاز كنند؛ از آنهائي كه برنامه‌ريزي مي‌كنند، تا آنهايي كه توليد مي‌كنند، تا آنهايي كه تبليغ مي‌كنند، تا مخاطبان كتاب، جوان‌ها و غير جوان‌ها كه كتاب را مي‌خوانند، يك نگاه جديدي داشته باشيم. تيراژهاي هزار و دو هزار و سه هزار و اينها شايستهٔ كشورِ هفتاد و پنج ميليوني ما با اين همه جوان، با اين همه انگيزه نيست؛ بايد تيراژها خيلي بالاتر باشد. حالا در بعضي از موارد خوشبختانه انسان مي‌بيند دفعات چاپ كتاب‌ها خيلي بالاست؛ ليكن در عين حال در مجموع كه نگاه مي‌كنيم، نه، راضي‌كننده نيست، قانع‌كننده نيست؛ بايد يك حركتي آغاز شود. (بيانات در ديدار مسئولان كتابخانه‌ها و كتابداران- ۱۳۹۰/۰۴/۲۹